Trưởng đoàn Thể thao Việt Nam tại Asian Games 19: Việc nâng cao thành tích thể thao không thể diễn ra trong một sớm, một chiều

Ngay sau khi Asian Games 19 vừa kết thúc tại Hàng Châu, Trung Quốc, Trưởng đoàn Thể thao Việt Nam - ông Đặng Hà Việt đã đánh giá quá trình thi đấu vừa qua: "Trước khi lên đường, lãnh đạo Đảng, Nhà nước, lãnh đạo Bộ VHTTDL đã giao nhiệm vụ mỗi thành viên Đoàn là 1 đại sứ văn hóa. Trong quá trình tham gia Đại hội, Đoàn thể thao Việt Nam đã thể hiện tốt vai trò là đại sứ văn hóa trong cách sống, sinh hoạt, giao lưu và làm việc chuyên nghiệp.

Về chuyên môn, kết thúc Asian Games 19, Đoàn TTVN đã đoạt được 3 HCV, 5 HCB, 19 HCĐ và đã hoàn thành chỉ tiêu đạt được từ 2-5 HCV. Điều chúng tôi hài lòng là các VĐV đã nỗ lực thi đấu hết mình vì màu cờ sắc áo của Tổ quốc trong đó có những môn đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ như đội tuyển Bắn súng, Cầu mây, mỗi đội đoạt 1 HCV, 1 HCB, 1 HCĐ; đội tuyển Karatedo đoạt 1 HCV, 1 HCB, 2 HCĐ. Nhiều môn thể thao tuy không đạt được huy chương vàng như Thể dục, Bắn cung, Bóng chuyền ... đã thể hiện sự tiến bộ vượt bậc của các VĐV trẻ.

Về thông số thành tích, ngoài sự xuất sắc của các môn trên còn có một số thành tích khác, tuy chưa đạt kết quả như mong muốn nhưng cũng đáng để khích lệ như thành tích 7 phút 51 giây 44 của Nguyễn Huy Hoàng, nội dung bơi 800m tự do, đã tốt hơn 2,88 giây so với lần Hoàng giành HCĐ ở Asian Games 18. Hay như ở nội dung 4x400m tiếp sức của môn Điền kinh, dù chỉ về đích ở vị trí thứ 4 nhưng thành tích 3 phút 31 giây 61 đã vượt qua mức 3 phút 32,36 ở Giải vô địch châu Á 2023. Đặc biệt đội tuyển bóng chuyền nữ Việt Nam, đạt vị trí tốt nhất tại các kỳ Asian Games. Dù thua Thái Lan 0-3 ở trận tranh HCĐ, đứng hạng tư chung cuộc nhưng đội đã có những chiến thắng làm nức lòng người hâm mộ trước Hàn Quốc, Triều Tiên.

Asian Games 19 đã kết thúc nhưng chắc chắn sẽ để lại nhiều tiếc nuối. Một ví dụ điển hình cho sự tiếc nuối này là tay đua Nguyễn Thị Thật, ngay trước thềm Đại hội, Thật bị chấn thương và mới chỉ tập luyện trở lại được 1 tháng nhưng đã thi đấu đầy quyết tâm để mong đoạt HCV cho Việt Nam. Tình thế đoàn đua lúc về đích chia thành 2 tốp, Thật bị kẹt trong tốp sau nên VĐV này đã quyết định mạo hiểm rút sớm từ khoảng cách 300m (thông thường sẽ dưới 200m) để cạnh tranh HCV và chỉ thua VĐV Huy chương vàng đúng 1 thân xe. Ở môn Boxing, chúng ta đặt rất nhiều kỳ vọng vào VĐV Nguyễn Thị Tâm, Hà Thị Linh ...; Môn Karate chúng ta kỳ vọng ở VĐV Hoàng Thị Mỹ Tâm, Đỗ Thanh Nhân, Nguyễn Thị Ngoan... VĐV Tâm bị chấn thương từ SEA Games 32 còn các VĐV khác phần vì gặp chủ nhà, phần vì nhân tố bất ngờ từ Triều Tiên và đặc biệt tâm lý thi đấu căng thẳng nên các VĐV đã thi đấu không phát huy được năng lực bản thân mình.

Môn Bắn súng, dù Phạm Quang Huy xuất sắc đoạt HCV nhưng chúng tôi cũng rất tiếc nuối khi Phan Công Minh, Hà Minh Thành, Trịnh Thu Vinh, trước Đại hội, tập luyện và thi đấu rất ổn định nhưng vào chung kết, VĐV phải trải qua và bị loại dần sau 12 loạt bắn. Điều này đòi hỏi tâm lý VĐV phải thật sự ổn định và vững vàng mới có thể thành công được. Cự ly 1500m của kình ngư Huy Hoàng cũng là kỳ vọng đạt huy chương và chuẩn A Olympic, trong tập luyện Hoàng đã bơi với thành tích dưới 15 phút tuy nhiên vì quá quyết tâm đổi màu huy chương đại hội nên em không giữ được nhịp độ bơi và tối ưu hóa hiệu quả khi quay vòng nên thành tích không đạt được như mong đợi".

Nhân dịp này, ông Đặng Hà Việt phân tích bất lợi của vận động viên Việt Nam do thấp hơn về thể hình, thể lực và giải pháp khắc phục vấn đề: "Hiện chúng ta đã có đề án tổng thể nâng cao thể lực, tầm vóc người Việt Nam. Đề án này được thực hiện không chỉ góp phần vào mục tiêu dân cường thì nước thịnh, như mong muốn của Chủ tịch Hồ Chí Minh mà còn giúp cho thể thao thành tích cao của Việt Nam có được thành tích tốt hơn. Tuy nhiên việc triển khai đề án hiện chưa được như mong muốn, chúng ta chưa có được sự phối hợp nhịp nhàng từ tất cả các nguồn lực, từ y tế, giáo dục tới thể thao… nên chưa thể thực hiện được mục tiêu. Vì thế công tác tuyển chọn VĐV, tuyển chọn nhân tài cho thể thao Việt Nam còn nhiều khó khăn.

Ví dụ nhìn thấy ngay tại Asian Games lần này là bóng đá nữ. Các cô gái đá bóng của Việt Nam đang đứng trước nguy cơ là đội tuyển Philippines sẽ là thế lực của bóng đá nữ khu vực Đông Nam Á, nhất là với xu hướng nhập tịch như hiện nay, các nữ cầu thủ Philippines có lợi thế về chiều cao và thể lực để hướng tới mục tiêu cao hơn là Olympic. Môn Rowing, chúng ta rất mạnh ở nội dung thuyền nhẹ và là môn mang về HCV của kỳ Đại hội trước và được tiếp tục đầu tư. Chính vì vậy bạn đã không đưa các nội dung thuyền nhẹ vào thi đấu tại Asian Games 19, các VĐV thuyền nhẹ phải chuyển đổi thuyền nặng tập luyện từ đầu năm 2023. Các VĐV của chúng ta đều thấp, bé, nhẹ cân trong khi đó VĐV nữ thấp nhất của Trung Quốc cao tới 1,8m. Đối với các nước Đông Nam Á trong đó có Việt Nam, để tuyển chọn được VĐV nữ thi đấu ở môn đua thuyền nặng nói riêng và các môn khác nói chung mà cao 1m80, có tố chất phù hợp là rất khó khăn.

Dù khó khăn là vậy nhưng với sự chỉ đạo sát sao của Bộ VHTTDL, chắc chắn Cục Thể dục thể thao sẽ nỗ lực tìm ra các giải pháp phù hợp. Tuy nhiên việc phát triển thể thao thành tích cao không phải chỉ trong ngày một, ngày hai, chúng ta đã có ngay các nhà vô địch Olympic và châu Á. Đó sẽ là một quá trình cần một hệ thống bài bản, từ việc phát triển giáo dục thể chất rồi việc xác định môn nào là trọng điểm, cần phải có hệ thống tuyển chọn ở 63 tỉnh, thành và gần như ngay ở các cấp, từ cấp tiểu học đã phải có hệ thống thi đấu, từ đó mới lựa chọn được nhiều tài năng cho Thể thao Việt Nam.

Hoạt động tuyển chọn tài năng cho TTVN giống như việc “đãi cát, tìm vàng”, nếu chung ta “đãi cát” ở 63 tỉnh, thành và ở cả hệ thống tiểu học thì sẽ tìm được nhiều tài năng. Còn hiện nay, tuy nói là chúng ta đầu tư trọng điểm nhưng mới chỉ là trọng điểm trong tập huấn, thi đấu cấp độ đội tuyển và tuyển trẻ. Chúng ta cần một quy trình toàn diện, khoa học và bài bản, từ khâu tuyển chọn, đào tạo, huấn luyện, hồi phục, phòng tránh- điều trị chấn thương và đội ngũ khoa học với tranh thiết bị hiện đại để hỗ trợ công tác kiểm tra, đánh giá VĐV, phân tích đối thủ và đặc biệt các môn thể thao trọng điểm cần có hệ thống thi đấu từ cấp tiểu học".

Trước ý kiến đánh giá thể thao Việt Nam đứng đầu ở Đông Nam Á nhưng lại tụt hậu tại Asian Games và Olympic, ông Đặng Hà Việt chia sẻ: "Asian Games và Olympic là 2 đấu trường đỉnh cao của châu lục và thế giới. Để đầu tư đạt được thành tích tại 2 đấu trường lớn nhất này, chúng ta xác định còn rất nhiều việc phải làm. Các nhà nghiên cứu về khoa học Thể dục thể thao trên thế giới đã chỉ ra rằng, thể thao thành tích cao chính là sự cạnh tranh quyết liệt của những nền kinh tế lớn. Tại đấu trường Olympic, sự cạnh tranh đó sẽ diễn ra giữa các nền thể thao của những nền kinh tế lớn trên thế giới là Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản, như bảng tổng sắp của Olympic Tokyo 2020. Ở Asian Games, sẽ là cuộc cạnh tranh của các nền kinh tế lớn nhất châu lục là Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc. Đây cũng là 3 cường quốc dẫn đầu tại Asian Games 19.

Các nền kinh tế lớn sẽ giải quyết được nhiều vấn đề của thể thao thành tích cao. Đó là sự đầu tư, sự áp dụng khoa học công nghệ, đội ngũ nhân lực chất lượng cao, việc kêu gọi các nguồn tài trợ đầu tư cho thể thao thành tích cao... Còn với chúng ta, dù Đảng, Nhà nước, các cấp, ngành, địa phương luôn quan tâm nhưng để thành tích của thể thao được như mong muốn, chúng ta cần thêm nhiều yếu tố từ đầu tư tới công tác đào tạo, tuyển chọn, hệ thống các giải đấu. Quy trình để đào tạo cho 1 tài năng thể thao thường mất khoảng 10 năm trong quá trình đó, vẫn diễn ra việc “đãi cát, tìm vàng”, có khi hàng ngàn VĐV tham gia tập luyện chuyên nghiệp mới có được một tài năng cấp châu lục và thế giới, việc này đòi hỏi nguồn kinh phí lớn và cách làm việc khoa học, bài bản.

Phân tích các môn thể thao đạt huy chương vàng của các nước Đông Nam Á chúng ta thấy rất rõ, hầu hết huy chương của họ đến từ các môn thể thao xã hội hóa và các môn thể thao truyền thống có hệ thống thi đấu từ cấp tiểu học: Thái Lan 12 huy chương vàng (2 Golf, 1 E Sport, 3 môn thuyền buồm, 4 cầu mây); Malaysia 6 HCV (1 cưỡi ngựa, 1 thuyền buồm, 3 Squash), Singapore 3 HCV (2 HCV thuyền buồm)...

Mặc dù đạt chỉ tiêu đề ra nhưng đoàn thể thao chưa đạt thành tích như mong đợi, thay mặt Lãnh đạo đoàn thể thao Việt Nam tôi gửi lời xin lỗi đến người hâm mộ trong cả nước và  mong rằng trong thời gian tới TTVN tiếp tục nhận được sự quan tâm của các cấp, ngành, người hâm mộ và chúng tôi sẽ tiếp tục cố gắng phấn đấu để nâng cao thành tích của thể thao Việt Nam".